Op 28 mei 2022 heeft het Music, Brain, Health & Technology (MBHT) lab van Universiteit Leiden een publieksexperiment uitgevoerd op het SNAAR festival, ‘De ijswater test’. Het doel van het experiment was vooral om het mogelijk positieve effect van zelf geselecteerde muziek op pijnbeleving te onderzoeken.
Recent onderzoek laat zien dat het zelf kiezen van de muziek tijdens een pijnprikkel een verhoogde tolerantie voorspelt.(1) Naast het effect van zelf geselecteerde muziek, werd er ook gekeken naar het effect van verbale suggesties op pijnbeleving. Met een verbale suggestie kan men een bepaalde verwachting opwekken. Deze veelbelovende interventie kan in sommige gevallen effectief pijn verminderen.(2)
De test
In totaal deden er 62 bezoekers mee aan dit onderzoek. Tijdens het experiment werden de deelnemers gevraagd hun handen om de beurt onder te dompelen in een bak met ijswater tot de pijn oncomfortabel werd. Gedurende de tijd dat zij hun hand onderwater hielden luisterden zij naar ofwel een nummer dat ze zelf hadden geselecteerd of een nummer geselecteerd door de onderzoeker, namelijk Elevator Music van Bohoman. De volgorde van handen en muziek wisselden per deelnemer om te zorgen dat dit de resultaten niet zou beïnvloeden. Voor elke hand werd de tijd onderwater genoteerd en werd de deelnemer gevraagd om aan te geven hoe erg de ervaren pijn was, tussen de 1 en 10, met 10 als de ergste pijn die je je voor kan stellen. De temperatuur van het water werd elke keer gemeten en zo nodig verder gekoeld zodat die altijd tussen 4 en 5 graden was. De deelnemers konden hun handen maximaal 120 seconden onder water houden, hierna werden ze verzocht hun hand uit de bak te halen. Deze temperatuur en maximale tijd zijn wat minder intens dan normaal gesproken in een lab gebeurt, maar zijn vooraf bepaald met oog op de veiligheid in de festival setting. Tot slot, werden de deelnemers gevraagd een korte vragenlijst in te vullen over hun emotionele beleving van muziek.(3)
verbale suggesties
Voorafgaand aan het experiment kregen de deelnemers een instructie die een positieve of een negatieve verbale suggestie bevatte over de pijn die ze zouden ervaren. Bij de positieve verbale suggestie werd deelnemers verteld “dat door naar je favoriete muziek te luisteren je minder pijn voelt, waardoor je je hand langer in het ijswater kan houden”.
Daarentegen kregen andere mensen de negatieve verbale suggestie “dat je van naar je favoriete artiest luisteren gevoeliger wordt voor pijn, waardoor je dus minder lang je hand in het ijswater kan houden”. Door deze verbale suggesties zouden verschillen terug te zien kunnen zijn in de ‘tijd onderwater’ en ‘pijnratings’ van de twee groepen in lijn met de opgewekte verwachtingen.
1 Howlin, C., & Rooney, B. (2021). Cognitive agency in music interventions: Increased perceived control of music predicts increased pain tolerance. European Journal of Pain, 25(8), 1712-1722. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/ejp.1780
2 Peerdeman, K. J., van Laarhoven, A. I., Keij, S. M., Vase, L., Rover, M. M., Peters, M. L., & Evers, A. W. (2016). Relieving patients’ pain with expectation interventions: A meta-analysis. Pain, 157(6), 1179-1191. https://journals.lww.com/pain/FullText/2016/06000/Relieving_patients__pain_with_expectation.2.aspx
3 Müllensiefen, D., Gingras, B., Musil, J., & Stewart, L. (2014). The musicality of non-musicians: An index for assessing musical sophistication in the general population. PloS One, 9(6), e101091. https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0089642
Voor de resultaten van alle deelnemers samen zijn er geen verschillen gevonden in ‘tijd onderwater’ en ‘pijnrating’ afhankelijk van of er werd geluisterd naar een door hen zelf geselecteerd nummer of het voorgeselecteerde nummer van de onderzoeker, tegen de verwachtingen in. Dit kan verschillende oorzaken hebben. Ten eerste kan het zijn dat de temperatuur van het water niet koud genoeg was, die voor het festival wat hoger was dan in het onderzoek in het lab. Misschien was hierdoor het effect van ‘ijswater’ niet goed meetbaar. Daarnaast werd van te voren een maximale tijd vastgesteld dat de pijnprikkel kon duren. Ook dit kan een storende factor zijn geweest. Het kan zijn dat twee minuten niet lang genoeg was, maar het kan ook zijn dat het idee van een maximum tijd sowieso de meting tegenwerkte. Zo leek er tijdens het testen voor sommige mensen een onderlinge wedstrijdmentaliteit te zijn die de meting minder betrouwbaar maakte. Voor mensen die ongeacht de muziek of suggestie altijd het maximum willen halen, kunnen geen verschillen gemeten worden.
Alleen, wanneer we de 18 deelnemers die bij beide handen 120 seconden haalden buiten beschouwing laten, dan is er wel een groot verschil in ‘tijd onderwater’ bij de eerste hand. Deelnemers die een zelf geselecteerd nummer luisterden bij de eerste hand hielden gemiddeld hun hand 20 seconden langer onderwater dan deelnemers die naar het voorgeselecteerde nummer luisterden. Wat nu precies zorgt voor dit effect blijft nog onduidelijk. Gaat het om het zelf kiezen of om het nummer zelf? En waarom is het effect alleen bij de eerst hand duidelijk en niet bij de tweede? Wat dat laatste betreft kan het natuurlijk goed dat de pijnwaarneming meer wordt beïnvloed door een voorgaande pijnprikkel dan door de muziek.
Als we kijken naar de resultaten van de twee groepen, de ene met een positieve verbale suggestie en de ander met een negatieve verbale suggestie, zien we ook geen verschillen gevonden in ‘tijd onderwater’ en ‘pijnrating’. Ook hiervoor zijn meer mogelijke verklaringen. De voornaamste, denken wij, is dat de deelnemers niet overtuigd waren van de suggesties. Het kan zijn dat de verbale suggesties ongeloofwaardig waren, dat deelnemers zelf al sterke verwachtingen hadden, maar soms werd er ook niet echt goed opgelet bij de instructie.
Onderzoek doen op een festival heeft zo z’n uitdagingen! Het effect van naar je eigen muziek luisteren bij pijnbeleving, in vergelijking met niet-zelfgeselecteerde muziek, is inderdaad gedemonstreerd, maar dit effect was minder sterk dan het effect van een eerdere pijnprikkel. Anderzijds leek dit effect weer sterker dan de manipulatie van de verbale suggestie. In verder onderzoek kan bekeken worden of die interpretatie inderdaad klopt.